Pravo na besplatnu pravnu pomoć imaju i oni građani koji ne ispunjavaju uslove da budu korisnici novčane socijalne pomoći i dečijeg dodatka, ali bi ove uslove ispunjavali ako bi morali sami da plate pravnu pomoć u konkretnom predmetu za koji traže pomoć. Ovi građani moraju dostaviti dokaze o svom imovinskom stanju, prema uputstvima koje propisuje obrazac zahteva.

Pravo na besplatnu pravnu pomoć imaju državljani Republike Srbije, lica bez državljanstva, strani državljani sa stalnim nastanjenjem u Republici Srbiji i druga lica koja imaju pravo na besplatnu pravnu pomoć prema drugom zakonu ili potvrđenom međunarodnom ugovoru (na primer strani državljanin koji nije stalno nastanjen u Republici Srbiji, ali se nalazi na teritoriji Republike Srbije i pokušava da zaštiti prava deteta koje je žrtva međunarodne otmice i nalazi se na teritoriji Republike Srbije).

Ukoliko ne ispunjavate nijedan imovinski uslov i dalje možete biti korisnik prava na besplatnu pravnu pomoć, ako pripadate nekoj ugroženoj društvenoj grupi za koju zakon predviđa da joj se dodeljuje besplatna pravna pomoć nezavisno od imovinskog stanja. Ovo će biti slučaj ako se radi o:

1) detetu o čijem se pravu, obavezi ili interesu zasnovanom na zakonu odlučuje u postupku pred sudom, drugim državnim organom odnosno organom javne vlasti;

Ovo će biti slučaj kada dete pokušava da ostvari bilo koje pravo pred državnim organima ili kada državni organi protiv deteta vode neki postupak. U tom slučaju, dete u postupku u kom ostvaruje svoja prava ima pravo na besplatnu pravnu pomoć i ne mora da dokazuje da ispunjava imovinske uslove. Na primer: ako dete ili zakonski zastupnik (roditelj) deteta želi da pokrene postupak za naplatu izdržavanja deteta od drugog roditelja, ono u tom postupku ima pravo na besplatnu pravnu pomoć.

2) licu prema kome se izvršava mera bezbednosti obaveznog psihijatrijskog lečenja i čuvanja u zdravstvenoj ustanovi ili zaštitna mera obaveznog psihijatrijskog lečenja;

Ovo je slučaj kada je licu u krivičnom ili prekršajnom postupku izrečena mera obaveznog psihijatrijskog lečenja, jer zbog neuračunljivosti nije moglo da bude proglašeno krivim. Ovo lice ima pravo na besplatnu pravnu pomoć nezavisno od toga da li ispunjava imovinske uslove.

3) licu prema kome se vodi postupak delimičnog ili potpunog lišenja ili vraćanja poslovne sposobnosti;

Ukoliko je pokrenut postupak za delimično ili potpuno lišenje poslovne sposobnosti, lice protiv koga se ovaj postupak vodi ima pravo na besplatnu pravnu pomoć u tom postupku i ne mora da dokazuje da ispunjava imovinske uslove za besplatnu pravnu pomoć, već samo da je postupak za lišenje poslovne sposobnosti pokrenut.

4) licu koje ostvaruje pravnu zaštitu od nasilja u porodici;

Ovaj uslov biće ispunjen u svim slučajevima kada je lice koje traži pomoć žrtva nasilja u porodici i pokušava da ostvari zaštitu od nasilja. Ovo se odnosi na sve vrste zaštite – kako na krivičnu tako i na parničnu zašitu, kao i na zaštitu u prekršajnom postupku.

5) licu koje ostvaruje pravnu zaštitu od torture, nečovečnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja ili trgovine ljudima;

Ovaj uslov odnosi se na zatvorenike, pritvorenike, sva lica koja su zakonito ili nezakonito lišena slobode, koja su žrtve trgovinom ljudima, nečovečnog postupanja ili kažnjavanja, a koja žele da pokrenu postupak ili su već pokrenula postupak za zaštitu svojih prava. 

6) licu koje traži odobrenje azila u Republici Srbiji;

Ovaj uslov odnosi se na svakog stranog državljanina koji želi da pokrene postupak za odobrenje azila u Republici Srbiji. 

7) izbeglici, licu pod supsidijarnom zaštitom ili interno raseljenom licu;

Izbeglicama se smatraju:

• Lica koja su usled događaja od 1991. do 1998. godine i njihovih posledica izbegla ili prognana iz bivših jugoslovenskih republika na teritoriju Republike Srbije i stekla izbeglički status u Republici Srbiji;
• Strana lica koja se zbog opravdanog straha od progona zbog svoje rase, pola, jezika, veroispovesti, nacionalne pripadnosti ili pripadnosti određenoj društvenoj grupi ili zbog svojih političkih uverenja ne nalaze u državi svog porekla i nisu u mogućnosti ili zbog tog straha ne žele da se stave pod zaštitu te države, kao i lice bez državljanstva koje se nalaze izvan države svog uobičajenog boravišta i koje ne mogu ili zbog tog straha ne žele da se vrate u tu državu.

Lica pod supsidijarnom zaštitom su lica koja su ostvarila pravo na supsidijarnu zaštitu u Republici Srbiji, jer nisu ispunjavala uslove za azil.

Interno raseljena lica su pojedinci ili grupe pojedinaca koji su prisiljeni da beže ili napuste svoje domove ili prebivališta, usled oružanog sukoba ili da bi sprečili posledice oružanog sukoba, situacije opšteg nasilja, povrede ljudskih prava, katastrofe bilo prirodne ili uzrokovane ljudskom rukom, a koji nisu prešli međunarodno priznatu državnu granicu.

8) detetu koje je zaštićeno uslugom smeštaja u sistemu socijalne zaštite;

U sistemu socijalne zaštite u Republici Srbiji smeštena su deca bez roditeljskog staranja, deca koja su žrtve nasilja u porodici, deca sa problemima u ponašanju, deca čije su porodice u krizi, deca sa smetnjama u razvoju, deca koja su materijalno ugrožena… Svako dete koje je smešteno u srodničku ili hraniteljsku porodicu, dom za smeštaj, prihvatilište ili drugu ustanovu socijalne zaštite ostvaruje pravo na besplatnu pravnu pomoć.

9) deci i mladima kojima je prestala usluga socijalnog smeštaja do navršene 26 godine života;

Kao i prethodni uslov i ovaj uslov se odnosi na mlade i decu koji su bili korisnici smeštaja, ali im je iz nekog razloga prestala ta usluga.

10) odraslim i starim licima koja su bez sopstvenog pristanka smeštena u ustanovu socijalne zaštite;

Ovo se odnosi na domove za smeštaj odraslih i starih, ustanove za smeštaj osoba sa intelektualnim i mentalnim teškoćama, gerontolške centre, ustanove za smeštaj osoba sa invaliditetom i sve druge ustanove u kojima se lice koje traži besplatnu pravnu pomoć nalazi bez svog pristanka. 

11) licu koje ostvaruje pravo na utvrđivanje vremena i mesta rođenja saglasno zakonu kojim se uređuje vanparnični postupak;

Ukoliko je neko lice rođeno u Republici Srbiji, ali nije upisano u matičnu knjigu rođenih i ne može da dokaže vreme i mesto svog rođenja, ono može pokrenuti vanparnični postupak za utvrđivanje vremena i mesta rođenja i zahtevati besplatnu pravnu pomoć u toku ovog postupka, nezavisno od toga da li ispunjava imovinske uslove za dodelu besplatne pravne pomoći.

12) licu koje je pogođeno postupkom prinudnog iseljenja i preseljenja u skladu sa zakonom kojim se uređuje stanovanje;

Uslov će biti ispunjen ako se iseljenje ili preseljenje izvršava radi zaštite nekog javnog interesa – zgrada se nalazi na klizištu i preti joj rušenje, iseljenje se izvršava zbog nekog investicionog projekta i sl. Za ovaj oblik iseljenja važno je da se objekat iz kog se izvršava iseljenje nalazi na zemljištu koje ne pripada licu koje se iseljava, već nekom drugom. Ovo može biti zemljište u vlasništvu države, grada ili nekog drugog lica. Osnovni uslov je, dakle, da je objekat izgrađen suprotno zakonu i da država ili neki državni organ, organ grada ili opštine želi da iseli ili preseli lice zbog ispunjenja javnog interesa. U tom slučaju, osoba ili osobe kojima preti iseljenje ili preseljenje ima pravo na besplatnu pravnu pomoć u tom postupku i ne mora da dokazuje da ispunjava imovinske uslove.

Zahtev za odobravanje besplatne pravne pomoći podnosi se organu opštinske uprave ili gradske uprave ili uprave grada Beograda nadležnom prema mestu prebivališta ili boravišta podnosioca zahteva ili u mestu pružanja besplatne pravne pomoći (npr. u Gradu Kruševcu, ukoliko se postupak vodi u Kruševcu).

Tačnu adresu i kontakt možete pronaći na sajtu Ministarstva pravde.